Legal Validity of Employment Bond
रोजगार बंधपत्र कायदेशीर वैधता
रोजगार करार हा रोजगार बंधपत्र असून तो नकारात्मक करार असतो. भारतीय कायद्यात, पक्षांनी मुक्त संमती, म्हणजेच फसवणूक, जबरदस्ती, अनावश्यक प्रभाव, चूक आणि चुकीचे प्रतिनिधित्व न केल्यास सहमत असल्यास नकारात्मक करारांशी संबंधित रोजगार करार वैध आणि कायदेशीर अंमलबजावणी योग्य मानले जातात. कर्मचार्‍यांकडून कराराचा भंग झाला असेल तर मालकास त्याची नुकसान भरपाई मिळते. रोजगार बंधने “वाजवी” असतील तरच ती कायदेशीर असतात. करारामध्ये पूर्वनिर्धारित कामकाजाची स्थिती मालकाचे लक्ष संरक्षित करणे आणि कराराच्या उल्लंघनामुळे झालेल्या नुकसानीस प्रतिपूर्ती कामी सुनिश्चित करणे गरजेचे असते. शिक्षा ठरविणे किंवा अनिवार्य रोजगार कालावधी निश्चित करणे यामध्ये मतभेत असता कामा नयेत.
Legal Validity of Employment Bond
Can one challenge the Enforceability of employment bonds?
रोजगार बंधनांच्या अंमलबजावणीला कोणी आव्हान देऊ शकते?
रोजगार करारांच्या रोजगार बंधपत्रास कायदेशीरतेस Section 27 of the Indian Contract Act च्या आधारे आव्हान देता येते. Section 27 of the Indian Contract Act, 1872 मध्ये व्यापार आणि व्यवसायावर बंधन घालून कोणत्याही करारावर बंदी आणू शकतात.
Employee यांना employer ला सेवा पुरविणे किंवा प्रतिस्पर्धी किंवा इतर नियोक्तामध्ये सामील होणे यावर बंधन घालणे हे कर्मचा-यांना प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षरित्या अनिवार्य करते अशा कोणत्याही अटी व शर्तीचा रोजगार करार हा भारतीय कायद्यानुसार अमान्य केला जाईल. रोजगार बंधपत्राद्वारे नमुद केले असले तरी कर्मचा-यास नेमण्यात आलेल्या कालवधीच्या अधीदेखील नोकरी सोडण्याचा अधिकार असतो.
रोजगार बंधपत्र कायदेशीर ठरवायचे असेल तर ते सिद्ध करणे आवश्यक आहे की व्यापाराच्या स्वायत्ततेसाठी ते आवश्यक आहे. जेथे मालक हा नोकरदार असल्याचे सिध्दता करण्यासाठी व्यापार रहस्य उघड करण्यासाठी स्पर्धकास सामील होऊ शकतो, तर न्यायालय एखादे मनाई आदेश जारी करू शकेल ज्यायोगे employee यास प्रतिस्पर्धेत सामील होण्यास मनाई असेल. व्यापाराच्या नियंत्रणासंदर्भातील तरतूदीचे उल्लंघन होत आहे हे सिध्द करणेची जबाबदारी ही उल्लंघन होत असल्याचे दर्शविणा-या पक्षावर राहील.
Written by Adv. Sarika Khude
(Rajgurunagar, Pune)