Types Of Alimony And Procedure (पोटगी व कार्यपद्धती)
जर पतीकडून त्याच्या पत्नीस परस्पर संमतीने घटस्फोट मिळाला असेल तर त्यांनी पोटगी देण्यास व देखभाल करण्यास जबाबदार आहे काय?
घटस्फोटाच्या वेळी पतीने पत्नीस पोटगी द्यावी हे बंधनकारक नाही, परंतु जर पत्नी ही पतीवर अवलंबून असेल तर न्यायालयात पतीकडून पत्नीस काही रक्कम आकस्मिक पोटगी ( asd alimony) द्यावी असे आदेश देता येईल.
पत्नीची क्षमता आणि शैक्षणिक पात्रतेनुसार कोर्ट पत्नीच्या मागणीनुसार पोटगी रक्कम निश्चित करेल. बहुतेक वेळेस परस्पर संमतीने घटस्फोटाच्या वेळी पती / पत्नी वाटाघाटीद्वारे आपल्यातील रक्कम निश्चित करतात, परंतु जर ते एखाद्या निष्कर्षापर्यंत पोहोचण्यास अपयशी ठरले तर कोर्ट वाजवी रक्कम निश्चित करते.
पोटगीची रक्कम ठरविण्याचा मूलभूत नियम म्हणजे पत्नीची मूलभूत आवश्यकता. असं असलं तरी, कधीकधी पत्नीच्या सांत्वनमुळे पतीला त्रास होतो, कारण ही रक्कम पतीच्या एकूण उत्पन्नाच्या 60-80% पर्यंत वाढली तर, जी पतीवर पूर्णपणे अन्यायकारक होईल.
म्हणूनच, सर्वोच्च न्यायालयाने एक निकष लावला की पोटगीची रक्कम अवलंबून असलेल्या जोडीदारास पोटगी देणाऱ्या जोडीदाराच्या उत्पन्नाच्या 25% पेक्षा जास्त नसावी.
पोटगीची ही रक्कम दोन मार्गांनी दिली जाऊ शकते - घटस्फोटाच्या वेळी भरलेली किंवा नियमित अंतराने घटस्फोटाच्या नंतर दिलेली एक मोठी रक्कम - मासिक किंवा तिमाही.
तथापि, पोटगी काही विशिष्ट अटींच्या अधीन आहे:
•पत्नी स्वतः काही पैसे कमवत नसल्यास किंवा तिच्याकडे पैसे कमविण्याचे साधन नसल्यास पोटगी मिळविण्यास पात्र ठरते. जर तिला नोकरी, व्यवसाय, किंवा बचत किंवा मालमत्ता मिळवून देण्याची दुसरी पद्धत असेल तर तिला कदाचित पोटगी मिळणार नाही.
•Following the latest judgements, न्यायालय पत्नीची योग्यता असल्यास व स्वत: ला मिळवण्यासाठी काम करण्यास नकार देत असल्यास पत्नीच्या बाजूने कोणताही पोटगीचा आदेश देण्यास नकार देईल. अशा परिस्थितीत न्यायालय तात्पुरत्या काळासाठी पोटगीचा आदेश देईल. त्या कालावधीत, तिला स्वतःसाठी एक नोकरी शोधावी लागेल.
•पत्नी दुसर्‍या पुरुषाशी संबंध ठेवत असेल, तर तिला त्याच्याशी लग्न करावयाचे आहे कि नाही असा तिचा विचार असल्यास, ती कोणत्याही पोटगीचा दावा करण्यास कायदेशीरपणे जबाबदार नाही.
कार्यपद्धती: पोटगीची मागणी करण्यासाठी, घटस्फोटाच्या याचिकेसह न्यायालयासमोर किंवा नंतर (पोटगीची मागणीचा) अर्ज करावा.
पोटगी याचिका दाखल करताना आपल्याला ती रक्कम का आवश्यक आहे हे नमूद करणे आवश्यक आहे. जरी आपण स्वतः कमावत असाल, परंतु आपण अशा वैद्यकीय स्थितीत आहात ज्यास आर्थिक मदतीची आवश्यकता आहे, न्यायालय केवळ आपल्या आवश्यक अतिरिक्त खर्चासाठी आवश्यक असलेली रक्कम अदा करण्यासाठी ऑर्डर देऊ शकेल.
आपल्याला फक्त घटस्फोटाच्या याचिकेसह किंवा त्यानंतर याचिका दाखल करण्याची आवश्यकता आहे. याचिका मान्य झाल्यावर, प्रकरण मिळेपर्यंत आणि आदेश निघेपर्यंत कोर्ट तात्पुरता पोटगी जारी करील.
अवलंबून असलेल्या जोडीदाराच्या आवश्यकतेच्या आधारे संपूर्ण परिस्थिती आणि दोन्ही बाजूंच्या उत्पन्नाचा विचार केल्यानंतर न्यायालय पोटगी ठरवते, ज्यास कायम पोटगी म्हटले जाते.
ऑर्डर संमत झाल्यावर, तात्पुरता पोटगी बंद होते आणि कायम पोटगी सुरू होते.
प्रत्येक प्रकरणातील परिस्थितीच्या आधारे पोटगी दिली जाते. कायद्याने ठरविलेले पोटगीचे प्रकार खाली सूचीबद्ध आहेत:
•पुनर्वसन पोटगी: जेथे पोटगी मागणारा जोडीदार स्वयंपूर्ण नसतो, तेथे स्वत: चे आणि मुलांचे संगोपन करण्याचे साधन जोपर्यंत सापडत नाही तोपर्यंत पुनर्वसन पोटगीची मागणी केली जाऊ शकते.
पुनर्वसन पोटगीचा शेवट होण्यास निश्चित वेळ नाही आणि वैयक्तिक परिस्थितीनुसार तो निश्चित केला जातो.
प्राप्तकर्त्याची प्रगती तपासण्यासाठी अशा प्रकारच्या पोटगीचा अंतरावरून पुनरावलोकन केले जाईल.
•कायमस्वरुपी पोटगी: देयके अनिश्चित काळासाठी सुरू ठेवल्यास कायम पोटगी असते. न्यायाधीश या प्रकारच्या पोटगीचा आदेश देण्याची अनेक कारणे आहेत.
एक परिस्थिती अशी असू शकते जर प्राप्तकर्ता अपंग असेल आणि कार्य करण्यास असमर्थ असेल आणि आत्मनिर्भर असेल.
जर प्राप्तकर्त्याने कधीही नोकरीची कौशल्ये मिळवल्याशिवाय विवाह केला असेल आणि त्याने कधीही काम केले नाही परंतु मुले वाढवली असतील आणि घराची देखभाल केली असेल तर हा प्राप्तकर्ता कायम पोटगीचा हक्क असू शकतो.
सहसा, जोपर्यंत एखाद्या जोडीदाराचा मृत्यू होत नाही तोपर्यंत कायमचा पोटगी थांबणार नाही, प्राप्तकर्ता पुनर्विवाह करतो किंवा दुसर्‍या कुणी बरोबर राहतो.
•प्रतिपूर्ती पोटगी (Reimbursement Alimony): अशा परिस्थितीत जेव्हा एका जोडीदाराने दुसर्‍या जोडीदारास महाविद्यालयात किंवा कामाशी संबंधित प्रोग्रामद्वारे काम केले ज्यामुळे या पती / पत्नीला जास्त पैसे मिळतात - त्यांना परतफेड पोटगी दिली जाऊ शकते.
थोडक्यात, शालेय शिक्षणाचा खर्च किंवा अर्धी रक्कम परत दिल्याशिवाय पोटगी चालूच राहते.
•एकरकमी पोटगी (Hefty Alimony): अशा प्रकारच्या पोटगीमध्ये जोडीदारास एकरकमी पोटगी देण्याचा आदेश देण्यात आला आहे.
आपल्या खटल्याचा अंतिम निकाल आपण ज्या वकिलवर घेत आहात त्याच्या कुशलतेवर आणि कौशल्यावर नेहमीच अवलंबून असतो. संपूर्ण कारवाईची योजना बनवा, कायदेशीर व्यावसायिकांची मदत घ्या.
Written by Adv. Sarika Khude
Rajgurunagar, Pune