घटस्फोटासाठी आवश्यक असणारे १० मुद्दे
•मानसिक रोग - याचिकाकर्त्याच्या जोडीदाराला असाध्य मानसिक विकृती किंवा वेडापिसा झाला असेल, बौद्धीकपात्रेच आजार झालेला असेल आणि म्हणून दोघांकडून एकत्रितपणे राहावे अशी अपेक्षा नसल्यास याचिकाकर्ता घटस्फोट मिळण्यासाठी घटस्फोट याचीका दाखल करु शकतो
•निर्वासन - एक जोडीदार जोडीदारास कमीतकमी दोन वर्षांच्या कालावधीसाठी स्वेच्छेने तो ती त्याच्या सोबत्याचा त्याग करेल, तर सोडून दिलेला जोडीदाराच्या परित्यक्त/सोडून जाण्याच्या कारणावरून घटस्फोटाचा दावा दाखल करू शकतो.
•जिवंत ऐकले नाही (Civil Death)- जर एखादी व्यक्तीबद्दल सात वर्षापर्यंत असे त्या व्यक्तीचेबाबत ‘स्पष्टपणे ऐकले’ जाईल असा अंदाज असलेल्या लोकांद्वारे तो जीवंत असल्याबाबत काही एकले नाही कींवा ती व्यक्ती दिसली नाही तर ती व्यक्ती निरुपयोगी (Civil Death) आहे असे गृहित धरले जाते. विरुध्द पक्षाच्या जोडीदारांनी घटस्फोटाची तक्रार करणे आवश्यक आहे जर त्याने /तिने पुनर्विवाहाबद्दल उत्सुक असेल तर.
•व्हेनिअरीअल आजारपण (संभोगजन्य रोग ( गुप्तरोग)) - जर एखाद्या जोडीदारास एखाद्या गंभीर आजाराने ग्रासले असेल तर ते संवादात न येणारी समस्या असेल तर विरुध्द पक्षाच्या जोडीदाराद्वारे घटस्फोट होऊ शकतो. एड्ससारख्या लैंगिक संक्रमित आजारांना वेनिरल रोग मानले जाते.
•संन्यास - जर वैकल्पिक सर्व धर्मनिरपेक्ष व्यवस्थेचा स्वीकार करून सर्व सांसारिक गोष्टींचा त्याग केल्यास विरुध्द पक्षाच्या जोडीदाराद्वारे घटस्फोटाबद्दल तक्रार करण्याचा अधिकार असतो.
•क्रूरपणा - जोडीदाराने घटस्फोटाची तक्रार नोंदविली तर जेव्हा तिला / तिला कोणत्याही प्रकारच्या बौद्धिक आणि शारीरिक हानीस सामोरे जाते ज्यामुळे अस्तित्व, अंग आणि आरोग्याचा धोका असतो. क्रूरतेच्या घटनांची मालिका तेथे असणे आवश्यक आहे. जेवण नाकारले जाणे, न थांबता होणारा आजार उपाय आणि हुंडा गोळा करण्यासाठी गैरवर्तन, विकृत लैंगिक कृत्य यासारख्या विशिष्ट घटनांमध्ये क्रौर्यतेचा समावेश आहे.
•व्यभिचार - विवाहबाह्य लैंगिक संबंधासह कोणत्याही प्रकारच्या लैंगिक संबंधांना व्यभिचार म्हणतात. पूर्वीच्या भारतीय दंड संहितेच्या खाली व्यभिचार कायद्याच्या विरोधात विचारात बदलला गेला, तथापि, आदर्श कोर्टाने घटस्फोटासाठी सदर मुद्द्याचा आधार म्हणून त्यास सहाय्य करणेकामी एका अलीकडील निकालामध्ये व्यभिचाराला दोषी ठरवले आहे. याचिकाकर्त्याला घटस्फोट मिळवण्यासाठी व्यभिचाराचे एक अविवाहित कृत्य पुरेसे आहे.
•सहवास पुन्हा सुरू होणार नाही - कोर्टाच्या विभक्त होण्याचा फर्मान दिल्यानंतर जोडप्यांनी त्यांच्या सहवासाचे नूतनीकरण केले नाही तर.
•रूपांतरण - जिथे दोघांपैकी एकाने स्वतःला इतर धर्मात धर्मांतर केले आहे, तेथे विरोधक जोडीदाराने मुख्यतः या मुद्द्यावर घटस्फोटाचा खटला दाखल करू शकतो.
•कुष्ठरोग - कुष्ठरोगाचा ‘विषाणू (तीव्र आणि हानिकारक) आणि असाध्य’ प्रकार झाल्यास या मुद्द्यावर पूर्णपणे वैकल्पिक जोडीदाराच्या मदतीने याचिका दाखल केली जाऊ शकते.
Written by Adv. Sarika Khude
Rajgurunagar, Pune